ฮ่อสะพายควาย สมุนไพรไทย

อ้อสะพายควาย หรือที่รู้จักกันในชื่อ ฮ่อสะพายควาย (Hiptage benghalensis) เป็นพืชที่จัดอยู่ในวงศ์ MALPIGHIACEAE มีลักษณะเป็นไม้พุ่มหรือไม้เถาขนาดใหญ่ สามารถเลื้อยได้ไกลและรวดเร็ว ลำต้นมีสีเขียวและกลมเกลี้ยง24.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ใบ: เป็นใบเดี่ยวเรียงตรงข้าม รูปรีแกมขอบขนาน ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ขอบใบเรียบ2.

ดอก: ออกเป็นช่อตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกมีสีขาวหรือสีชมพูอ่อน กลางดอกเป็นสีเหลือง มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ2.

ผล: ผลแห้งไม่แตก รูปกระสวย มีปี 3 ปีก2.

สรรพคุณทางยา

อ้อสะพายควายมีการใช้เป็นสมุนไพรเพื่อบำรุงกำลัง บำรุงโลหิต แก้อาการอ่อนเพลีย ช่วยขับลม และรักษาแผลสด รวมถึงโรคผิวหนังต่าง ๆ246.

การใช้พืชนี้ในทางการแพทย์พื้นบ้านจึงมีความสำคัญในบางภูมิภาค โดยเฉพาะในภาคอีสานของไทย.

“ฮ่อสะพานควาย” หรือ กำลังช้างเผือก หรือ กำขาม้า เป็นสมุนไพรพื้นบ้านภาคอีสาน สรรพคุณเด่นรู้จักกันดี คือบำรุงกำหนัด แก้ปวดกระดูก เอว หลังแก้เหน็บชา อัมพาต ริดสีดวง นิ่ว มีสารยับยั้งเอนไซม์ที่มีผลต่อการหดตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ และช่วยคลายกล้ามเนื้อ แต่ช่วยการแข็งตัวของอวัยวะเพศชาย

ประโยชน์ทางยา

ลำต้นหรือราก - ยาพื้นบ้านอีสานใช้ ผสมสมุนไพรอื่น ต้มน้ำดื่ม รักษาโรคกระเพาะอาหาร

- ยาพื้นบ้านล้านนาใช้ ต้มน้ำดื่ม บำรุงกำลังทางเพศ

การทำยาดองจากอ้อสะพายควายเป็นวิธีการแปรรูปสมุนไพรเพื่อใช้เป็นยาและเครื่องดื่มที่มีสรรพคุณบำรุงร่างกาย นี่คือขั้นตอนการทำ:

วัตถุดิบที่ต้องเตรียม

อ้อสะพายควาย (ฮ่อสะพายควาย) 700 กรัม

เหล้าขาว (หรือสุราอื่นๆ) 1 ลิตร

สมุนไพรอื่นๆ (เช่น เถาวัลย์เปรียง, ฝางแดง, กำแพงเจ็ดชั้น) ตามต้องการ

น้ำผึ้ง (ถ้าต้องการเพิ่มความหวาน) 1-2 ช้อนโต๊ะ

ขั้นตอนการทำ

เตรียมสมุนไพร: ล้างอ้อสะพายควายและสมุนไพรอื่นๆ ให้สะอาด สับหรือหั่นให้มีขนาดเล็กลงเพื่อให้ซึมซาบได้ดี.

ผสมส่วนผสม: ใส่อ้อสะพายควายและสมุนไพรอื่นๆ ลงในขวดแก้วหรือภาชนะที่สะอาด.

เติมเหล้า: เทเหล้าขาวลงไปให้ท่วมสมุนไพรทั้งหมด ปิดฝาให้แน่น.

หมัก: ทิ้งไว้ในที่เย็นและมืดประมาณ 7-14 วัน เพื่อให้สมุนไพรปล่อยสารออกมาและกลิ่นหอมซึมเข้าไปในเหล้า.

กรอง: หลังจากหมักครบเวลา ใช้ผ้าขาวบางหรือกระชอนกรองเอาส่วนผสมออก จะได้น้ำยาดองที่ใส.

เก็บรักษา: บรรจุในขวดที่สะอาดและปิดฝาให้แน่น เก็บในที่เย็น.

การใช้งาน

สามารถดื่มเป็นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ โดยแนะนำให้ดื่มวันละ 1-2 เป๊ก (ประมาณ 30-60 มิลลิลิตร) เพื่อบำรุงร่างกายและเสริมกำลัง.

หมายเหตุ

ควรปรึกษาสัตวแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญก่อนใช้ยาดองนี้ โดยเฉพาะหากมีปัญหาสุขภาพหรือกำลังใช้ยาชนิดอื่น